Ekonomist İbrahim Kahveci, Karar gazetesinde ‘Heterodoks Robin Hood ‘ başlığıyla yayımlanan yazısında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ısrarı, Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin desteğiyle hayata geçirilen ‘yeni ekonomi’ modeline eleştiriler yöneltti.

Nebati’nin “Neo klasik ekonomi düşüncesinden epistemolojik bir kopuşu temsil eden heterodoks yaklaşım, günümüzde giderek ön plana çıkan davranışsal ekonomi ve nöro ekonomi ile daha fazla önem kazanmaktadır” şeklindeki sözlerine değinen Kahveci, şunları kaydetti:

“Hadi yeni model ile kurlar patladı, enflasyon zıpladı ve biz buna katlanalım diyoruz… Ne karşılığı: İhracat artacak, cari fazla vereceğiz ve istihdamla daha büyük kazanç elde edeceğiz…. Varsayım buydu.

Geçen yıl ilk 8 ayda 140,1 milyar dolar olan ihracatımız yüzde 18,3 artışla bu yıl ilk 8 ayda 165,7 milyar dolara yükseldi. İthalatımız ise 169,9 milyar dolardan yüzde 40,7 artışla 239,0 milyar dolara çıktı. Böylece dış ticaret açığımız 29,8 milyar dolardan 73,4 milyar dolara fırlamış oldu.

Diyorlar ki bu açık ‘enerji faturasından’ dolayı yaşandı. Doğru… Net enerji ithalatı 22,0 milyar dolardan 53,7 milyar dolara çıktı. Ama bu fatura da dış açıktaki artışı tam izah etmiyor.

Hatta ben size bu hesaba altın ticaretini de ekleyelim derim. Çünkü geçen yıla göre altın ihracatımız aynı seviyede kalırken ithalatımız 5,5 milyar dolardan 11,1 milyar dolara yükseldi.

Bunu şu şekilde izah edeyim (yılın ilk sekiz ayında önceki yılın ilk sekiz ayına göre):

1- Dış açık 43,6 milyar dolar arttı.

2- Bu açığın 31,7 milyar doları enerji faturasındaki artıştan geldi.

3- Buna ek olarak dış açığın 5,8 milyar doları da altın ithalatındaki artıştan geldi.

Yani dış ticaret açığındaki 43,6 milyar dolarlık bozulmanın 37,5 milyar doları altın ve enerji faturasından geliyor.

İyi ama biz kurları patlattık, enflasyonu çekilmez noktaya getirdik ve dış ticarette toparlanma bekliyorduk.

Oysa altın ve enerji hariç dış ticaretimizde de açık -8 milyar 830 milyon dolardan -14 milyar 912 milyon dolara çıktı.

Yeni Ekonomi Modeli meğerse dış ticaretimizi toparlamamış, tersine daha da bozmuştur.

YA CARİ FAZLA?

Dış ticaret dengesi hem mutlak hem de altın ve enerji hariç bozulurken cari dengede de açık -13,7 milyar dolardan -36,7 milyar dolara yükseliyor. Ama cari dengede altın ve enerji hariç durum 6,9 milyar dolar fazladan 16,3 milyar dolar fazlaya geçiyor.

Tek tutundukları dal burası… Bunun da tek sebebi var: Turizm ve hizmetler geliri… Yani para politikası ile zerre alakası olmayan turizm… Pandemi bitti turist geldi ve cari dengeye geçen yılın ilk 7 ayına göre bu yıl fazladan 10,8 milyar dolar katkı sağladı.

Bu turist faiz inse de gelecekti, çıksa da gelecekti… Bunun modelle vs ilişkisi yok…

O zaman ne ile ve niçin övünüyoruz?

Büyüme ve istihdam mı?

İyi ama geçen yıl eski model ile yüzde 11,1 büyüyen Türkiye bu yıl yüzde 5 büyümede kalacak…

Geçen yıl ilk 7 ayda 2 milyon 879 bin artan çalışan sayısı bu yıl ilk 7 ayda 1 milyon 165 bin artışta kaldı.

Ama durun; daha bitmedi…

Yeni ekonomi modelinin şu ana kadar kaybettirdiklerinden bahsettik… Bir de yeni ekonomi modelinin ülkemize kazandırdığı tek gerçeği açıklayalım:

Geçen yıl eylül ayında asgari ücret 2.825 TL iken açlık sınırı 3.050 liraydı. Yani asgari ücretli yüzde 8 açtı…

Bu yıl asgari ücrete 2 kez zam yapılmasına rağmen açlık sınırı 7.245 TL ve asgari ücret 5.500 lira. Yani asgari ücretli artık yüzde 32,0 daha aç….

Hatta haziran ayı itibari ile ülkede doktorundan mühendisine herkesin aldığı ortalama ücret ile açlık sınırı eşit hale gelmişti.

Yeni ekonomi modeli ülkemize büyük bir fakirlik ve açlık getirdi… Zaten modelin ana teması fakirden alıp zengine vermek değil mi? Kısaca bu modelde tek kazanan fakirlik oldu.  Herkese afiyet olsun.

Robin Hood zenginden alıp fakire vererek kahraman olmuştu. Bizdeki kahramanlık ise fakirden alıp zengine vermekle oluyor. Ve kahramanlığı da en fazla o fakir kesim alkışlıyor. Heterodoks Robin Hood’a selam verelim.”

Yazının tamamı.