Son yıllarda artan döviz kurları çiftçinin başta enerji olmak üzere maliyetlerini katlamaya devam ediyor. Artan maliyetlerle zarar eden birçok üretici üretimden çekilirken, kalanlar ise borç ve haciz kıskacında tarımı sürdürmeye çalışıyor. TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın 2024 yılı bütçesinin görüşmeleri tamamlandı. Yumaklı, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda bakanlığının bütçe görüşmelerinde milletvekillerin soru ve eleştirilerini yanıtladı.

Çiftçilerin toplam borcunun 535 milyar olduğunu belirten Yumaklı, “2018’de çiftçi borçlarını hasılaya oranı yüzde 50’yken 2022 yılında bu oran yüzde 37’dir. Çiftçilerimizin geri ödeme oranı da yüzde 99.6 Eylül sonu ile bu rakam yüzde 99.8’dir” dedi. Türkiye’de kuraklık riski olduğunu belirten Yumaklı “35 yıl önce açıklanan 8,5 hektar alan değişmedi. GAP’ta 1.8 milyon hektar alanda 20 yıldır sulamaya açıldı. 2028 yılına kadar 750 bin hektar alanın sulamaya açılması hedeflenmektedir. GAP kapsamında toplam 1 milyon 57 bin 803 hektarlık kısmın tamamlanması hedeflenmiştir. 2023 sonunda yüzde 60 olacaktır. Arazi toplulaştırma alanının 2023 yılı itibarıyla 92 milyon dekardır. 2028 hedefimiz 117 milyon dekardır. Bu da toplam potansiyel alanın yüzde 82’sini tamamlamayı hedefliyoruz” ifadelerini kullandı.

CHP Milletvekili Ömer Fethi Gürer, Tarım ve Orman Bakanlığının 2024 yılına ait bütçesinin görüşüldüğü Plan ve Bütçe Komisyonunda, Bakan İbrahim Yumaklı’nın sunumunun ardından söz alarak yanlış politikalar nedeniyle Türkiye’nin tarımsal üretimde ithalata mecbur bırakıldığını belirtti. Gürer, Bakan İbrahim Yumaklı’nın komisyondaki sunumunda ortaya koyduğu sayısal verilerin çoğunun da düzeltilmeye muhtaç olduğunu ifade ederek “Tarımda Sürekli Kan Kaybediyoruz” dedi.

‘HAYVAN VARLIĞIMIZ SÜREKLİ DÜŞÜYOR’

TÜİK verilerine göre 2022 yılında sığır mevcudu 17 milyon 876 bin baş iken Bakan İbrahim Yumaklı sunumunda, “Hayvan varlığını büyükbaşta yüzde 68 artırdık; 16 milyon 667 bine çıkardık” dedi. Bakanın verdiği rakamların düzeltilmesi gerektiğini anlatan CHPli Ömer Fethi Gürer, “2022 yılında küçükbaş hayvan varlığı da 58 milyon 448 bin baş iken siz sunumunuzda küçükbaş hayvan varlığını yüzde 67 artışla 53 milyon 274 bine çıkardığınızı belirtiyorsunuz. Kelime oyunlarına ne gerek var, hayvan varlığımız düşmeye devam ediyor. Bu yılın ilk dokuz ayında sığır eti ithalatı yüzde 799 artmış ve eylülde ithalata ödenen 126 milyon 800 bin dolar” ifadelerini kullandı. Bakan Yumaklı’nın “Kaba yem ihtiyacını karşılama oranı yüzde 92.” Şeklindeki sözlerini de eleştiren CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, “Süt yeminin 50 kilosu 500 lirayı geçti, gidiyor; yem fiyatlarını baskılamıyorsunuz, sübvanse etmiyorsunuz. Sanayici hem yemi satan hem sütü alan; sütü ucuza alıyor, yemi pahalı satıyor. İthal yeme muhtaç durumdayız, döviz artınca da yem zıplıyor. Çiğ süt fiyatlarını ise olabildiğince baskılıyorsunuz” diye konuştu.

‘TARIMA VERİLEN DESTEK GSYH’NIN YÜZDE 1’İNDEN DAHA FAZLA’

Tarıma ayrılan destekler konusu her sene konuşulan konu olduğunu söyleyen Tarım Bakanı İbrahim Yumaklı ‘’Ben sadece 2022-2023 döneminde tarıma GSYH’nın yüzde 1’inden daha fazla destek sağlandığını söyleyeyim. OECD’nin Tarım Politikaları İzleme ve Değerlendirme raporunu da söyleyeyim. 2021’de yüzde 1.33 2022’de 1.51” bilgilendirmesini yaptı. Türkiye’de 64 ürünün 41’inde yeterli olduklarını kaydeden Yumaklı, “Tahıllarda yüzde 80 yeterliyiz. Sebzede yüzde 113,5 meyvede de yüzde 156. Çiftçi Kayıt Sistemi’ne kayıtlı çiftçi sayımız 2019’da 2 milyon 83 bin 2023’te bu rakam 2 milyon 245 bin 526. ÇKS’ye kayıtlı ekili alanları ya da hektarları da hemen söyleyeyim…. 2019 yılında 147 milyon 629 bin hektar, 2023’te bu rakam 156 milyon 264 bin 730” dedi.

‘ET ÜRETİMİNDE TEHLİKE ÇANLARI’

Yem ve aşıların ithal olduğu ülkemizde veteriner işleri genel müdürlüğünün dahi olmadığına dikkat çeken CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, “Et üretimi 2022 yılında 2 milyon 191 bin tondu. Bu süreçte dişi inekler, gebe inekler, düveler kesime gitti; seyrettiniz. Göreceli et fiyatı düştü, küçük, aile tipi işletmelerde hayvan varlığı tükendi, ülkemizde hayvancılık sorunlu duruma geldi. Et üretiminde gelecek yılların verilerinde tehlike çanları çalıyor. Kırsalda 1 ile 10 arası hayvan varlığı olan artık bu işten çekiliyor” uyarısında bulundu. Cumhurbaşkanlığı bütçe gerekçesinde yer alan “2023 yılında planlanan kırmızı et üretimi 1 milyon 945 bin ton.” Şeklindeki ifadelere de dikkat çeken CHP Milletvekili Ömer Fethi Gürer, “Gerçekleşme 1 milyon 827 ton olarak öngörülüyor. 2024 hedefi 1 milyon 727 bin ton, 2025 tahmini 1 milyon 764 bin ton, 2026 tahmini ise 1 milyon 788 bin ton. Nüfus artışına göre varlığımız o anlamda geriliyor. Et üretimi, nüfusa göre sorun olmaya devam ediyor. Çözümü ise, ithal edip kimden ithal ettiğinizi sorduğumuzda söylemediğiniz vurgun ve talan sürecinin devamına olanak tanıyorsunuz” değerlendirmesinde bulundu.

‘ÇİFTÇİ 16 MİLYAR MAZOT DESTEĞİ ALIP 46 MİLYAR VERGİ ÖDÜYOR’

CHP İzmir Milletvekili Rahmi Aşkın Türeli, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda Tarım ve Orman Bakanlığı bütçesinin görüşmelerinde tarımda planlamanın olmadığını ifade ederek ‘’Arz açığı olan ürünlerin Türkiye’de üretilmesi gerekirken hiçbir planlama olmadan, tamamen piyasaya bırakılmış. O sene ürün çok iyi para ederse bir sonraki sene herkesin o ürünü ürettiği bir yapı var. Kuraklık çok ciddi bir problem. Tarımsal destekleme politikaları istikrarsız. Tarımsal destekler yetersiz. Bu sene önümüzdeki sene için toplam 91.5 milyar liralık bir tarımsal destekleme var. Devletin rakamlarını veriyorum. Mazot desteği 16.1 milyar lira. Ben de bir hesap yaptım. Çiftçi bir yılda yaklaşık 3 milyar litre mazot kullanıyor. Çiftçi devletten 16 milyar lira mazot desteği alıyor ama mazot kullanırken 46 milyar lira vergi ödüyor’’ dedi.